Sa kasong ito, pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol sa akusado dahil sa paglabag sa Sections 5 at 11 ng Article II ng Republic Act No. 9165, o ang Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002. Ang desisyon ay nagpapakita kung paano napatunayan ang pagbebenta at pag-aari ng ‘shabu’ sa pamamagitan ng isang buy-bust operation. Pinagtibay rin ng Korte Suprema na ang hindi pagsunod sa ilang mga pamamaraan sa Section 21 ng R.A. No. 9165 ay hindi nangangahulugang walang bisa ang pagkakakumpiska at kustodiya ng droga. Mahalaga na mapanatili ang integridad at halaga ng ebidensya upang matiyak ang pagiging makatarungan ng paglilitis. Ang hatol ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng integridad ng chain of custody sa mga kaso ng droga.

Paano Nagiging Bitag ang ‘Buy-Bust’: Paglilitis sa Paggamit ng Ilegal na Droga

Nagsimula ang kaso nang magsagawa ng buy-bust operation ang mga awtoridad matapos makatanggap ng impormasyon tungkol sa ilegal na gawain ng akusado. Isang impormante at poseur-buyer ang nagtungo sa lugar, kung saan nag-alok ang akusado na magbenta ng ‘shabu’. Matapos ang transaksiyon, naaresto ang akusado, at nakuha sa kanya ang karagdagang pakete ng ‘shabu’. Sa paglilitis, itinanggi ng akusado ang paratang, ngunit pinagtibay ng Korte Suprema ang hatol ng lower court. Ang pangunahing tanong dito ay kung napatunayan ba nang sapat ang pagbebenta at pag-aari ng ilegal na droga, at kung sinusunod ba ang mga kinakailangang pamamaraan sa paghawak ng ebidensya.

Sa mga kasong may kinalaman sa ilegal na droga, mahalaga ang kredibilidad ng mga pulis na nagsagawa ng buy-bust operation. Ayon sa Korte Suprema, may paggalang sa pagtatasa ng trial court sa puntong ito, dahil may pagkakataon itong obserbahan ang mga saksi at ang kanilang kredibilidad. Sa kasong ito, walang nakitang masamang motibo sa panig ng mga pulis upang magsinungaling laban sa akusado. Ang mga testimonya ng mga saksi ay consistent, positibo, at direkta. Bukod pa rito, ang pagkabigo ng akusado na magsampa ng kaso laban sa mga pulis dahil sa planting ng ebidensya ay nagpapatibay sa alegasyon ng prosecution na nahuli ang akusado sa aktong nagbebenta ng ‘shabu’.

Kadalasan, ang depensa ng akusado sa mga ganitong kaso ay pagtanggi o kaya ay frame-up. Ngunit sa kasong ito, hindi nakapagbigay ang akusado ng sapat na ebidensya upang suportahan ang kanyang depensa. Hindi rin nakaapekto sa hatol ang sinasabing inconsistencies sa mga testimonya ng mga saksi, dahil ito ay mga menor de edad na detalye lamang. Hindi kailangang may prior surveillance bago magsagawa ng buy-bust operation, lalo na kung may kasamang impormante ang mga pulis. Isa sa mga pinagtibay ng Korte Suprema ay hindi nito binabale-wala ang mga naunang testimonya.

Ang hindi agad-agad na pagmarka sa mga nakumpiskang droga ay hindi nangangahulugang hindi na ito katanggap-tanggap bilang ebidensya. Ang mahalaga ay ang pagpapanatili ng integridad at evidentiary value ng mga ito. Ang marking ay dapat gawin sa presensya ng akusado, at kaagad matapos ang pagkumpiska. Sa kasong ito, ipinaliwanag na ang pagmarka ay ginawa sa PDEA office upang matiyak ang kaligtasan ng mga pulis. Ang chain of custody ay mahalaga upang matiyak na walang pagdududa sa pagkakakilanlan ng ebidensya. Sa madaling sabi, ito ay tumutukoy sa mga sumusunod na tao at aksiyon; ang pagkuha ng ebidensya, pagmarka, pag-imbentaryo, pagpapadala sa laboratoryo, at pagharap nito sa korte. Dapat na mapatunayan ang bawat hakbang na ito para mapanatili ang integridad nito.

Sa mga kaso ng ilegal na pagbebenta ng droga, kinakailangan ang dalawang elemento: ang pagpapatunay na naganap ang transaksiyon o pagbebenta; at ang pagpresenta sa korte ng corpus delicti o ang ilegal na droga bilang ebidensya. Sa iligal na pag-aari ng droga, kinakailangan ang tatlong elemento: na ang akusado ay nagtataglay ng isang bagay na ipinagbabawal o reguladong droga; na ang pag-aari na ito ay hindi awtorisado ng batas; at na ang akusado ay may malay at kusang-loob na nagtataglay ng droga. Ang mismong pagtataglay ng ipinagbabawal na droga ay prima facie ebidensya ng kaalaman o animus possidendi, maliban kung may sapat na paliwanag.

“Section 21 ng R.A. No. 9165: Nagtatakda ng mga pamamaraan sa paghawak ng ebidensya, kabilang ang marking, inventory, at photographing ng mga nakumpiskang droga.”

Ang R.A. No. 9165 ay nagtatakda ng parusang habambuhay na pagkabilanggo hanggang kamatayan at multa para sa paglabag sa Section 5 nito. Dahil sa pagpasa ng R.A. No. 9346, ipinagbabawal ang pagpapataw ng parusang kamatayan. Sa ilalim ng Section 11, Article II ng R.A. No. 9165, ang iligal na pag-aari ng mas mababa sa limang (5) gramo ng ‘shabu’ ay may parusang pagkakulong ng labindalawang (12) taon at isang (1) araw hanggang dalawampung (20) taon at multa. Ang Korte Suprema ay nagbigay ng direktiba sa mga trial courts sa pagpataw ng naaangkop na mga parusa sa mga indibidwal na nahatulan ng mga paglabag sa batas ng droga, na nagbibigay-diin sa malubhang kalikasan ng mga krimeng ito at ang pangangailangan para sa mahigpit na pagpapatupad ng batas.

FAQs

Ano ang pangunahing isyu sa kasong ito?	Kung napatunayan ba nang sapat ang pagbebenta at pag-aari ng ilegal na droga, at kung sinusunod ba ang mga kinakailangang pamamaraan sa paghawak ng ebidensya.
Ano ang buy-bust operation?	Ito ay isang uri ng entrapment na ginagamit ng mga awtoridad upang hulihin ang mga lumalabag sa batas, tulad ng pagbebenta ng ilegal na droga.
Ano ang chain of custody?	Ito ay ang proseso ng pagpapanatili ng integridad at evidentiary value ng mga nakumpiskang droga, mula sa pagkumpiska hanggang sa pagharap sa korte.
Ano ang ibig sabihin ng ‘corpus delicti’?	Ito ay ang mismong ilegal na droga na ginamit bilang ebidensya sa korte.
Kailangan ba ang prior surveillance bago magsagawa ng buy-bust operation?	Hindi kinakailangan, lalo na kung may kasamang impormante ang mga pulis.
Ano ang parusa sa paglabag sa Section 5 ng R.A. No. 9165?	Habambuhay na pagkabilanggo at multa.
Ano ang parusa sa paglabag sa Section 11 ng R.A. No. 9165?	Pagkakulong ng labindalawang (12) taon at isang (1) araw hanggang dalawampung (20) taon at multa.
Paano nakaaapekto ang R.A. No. 9346 sa kasong ito?	Ipinagbabawal nito ang pagpapataw ng parusang kamatayan.

Sa kabuuan, ang kasong ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng wastong pamamaraan sa paghawak ng ebidensya at ang kredibilidad ng mga awtoridad sa pagpapatunay ng pagbebenta at pag-aari ng ilegal na droga. Ang desisyon ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pagpapanatili ng integridad ng chain of custody at ang pagsunod sa mga legal na pamamaraan upang matiyak ang makatarungang paglilitis sa mga kaso ng droga.

For inquiries regarding the application of this ruling to specific circumstances, please contact ASG Law through contact or via email at frontdesk@asglawpartners.com.

Disclaimer: This analysis is provided for informational purposes only and does not constitute legal advice. For specific legal guidance tailored to your situation, please consult with a qualified attorney.
Source: People v. Rafols, G.R. No. 214440, June 15, 2016