Huwag Basta-basta Pumirma: Pananagutan ng Opisyal sa Pag-apruba ng Maling Gastusin

G.R. No. 204869, March 11, 2014

nn

nINTRODUKSYONn

n

nAraw-araw, maraming Pilipino ang umaasa sa maayos na serbisyo mula sa gobyerno. Pero paano kung ang pondong dapat sana’y nakalaan para sa serbisyong ito ay napupunta sa maling kamay o hindi awtorisadong gastusin? Ito ang sentro ng kaso ng Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) laban sa Commission on Audit (COA). Naitanong dito kung tama bang ipinagbawal ng COA ang pagbabayad ng Extraordinary and Miscellaneous Expenses (EME) sa mga opisyal ng TESDA at kung sino ang mananagot sa pagbabayad na ito.n

n

nSa madaling salita, ang kasong ito ay nagtuturo sa atin ng mahalagang aral tungkol sa pananagutan ng mga opisyal ng gobyerno sa paggastos ng pondo ng bayan. Hindi basta-basta ang pag-apruba sa gastusin, lalo na kung ito ay galing sa kaban ng bayan. Kailangan itong pag-aralan nang mabuti at tiyakin na naaayon sa batas.n

nn

nLEGAL NA KONTEKSTO: ANO ANG EME AT GAA?n

n

nPara maintindihan ang kasong ito, mahalagang alamin muna natin ang Extraordinary and Miscellaneous Expenses (EME) at ang General Appropriations Act (GAA).n

n

nAng Extraordinary and Miscellaneous Expenses (EME) ay pondong nakalaan para sa mga gastusin ng mga opisyal ng gobyerno na hindi karaniwan o hindi inaasahan, pero kinakailangan para sa kanilang trabaho. Kasama rito ang mga gastusin para sa pagdalo sa mga seminar, pagbibigay ng donasyon, o iba pang mga aktibidad na may kaugnayan sa kanilang tungkulin. Ang EME ay pinapayagan lamang sa mga tiyak na opisyal na nakalista sa GAA at sa mga posisyong katumbas ng kanilang ranggo na pinahintulutan ng Department of Budget and Management (DBM). Mayroon ding limitasyon ang halaga ng EME na maaaring gastusin ng bawat opisyal.n

n

nAng General Appropriations Act (GAA) naman ay ang batas na naglalaman ng taunang budget ng gobyerno. Dito nakasaad kung magkano ang pondo na nakalaan para sa bawat ahensya at kung saan ito maaaring gastusin. Mahalaga ang GAA dahil dito nakabatay ang lahat ng gastusin ng gobyerno. Walang maaaring gastusin kung walang appropriation na nakasaad sa batas, ayon sa Seksyon 29(1), Artikulo VI ng 1987 Konstitusyon: “No money shall be paid out of the Treasury except in pursuance of an appropriation made by law.”n

n

nIbig sabihin, napakahalaga na sundin ang GAA pagdating sa paggastos ng pondo ng gobyerno. Kung hindi ito susundin, maaaring maparusahan ang mga opisyal na sangkot dito.n

nn

nPAGBUKAS NG KASO: TESDA AT ANG DISALLOWANCE NG COAn

n

nNagsimula ang lahat nang magsagawa ng post-audit ang COA sa TESDA para sa mga taong 2004 hanggang 2007. Natuklasan ng audit team na nagbayad ang TESDA ng EME nang dalawang beses kada taon sa kanilang mga opisyal. Ang isang bayad ay galing sa General Fund para sa locally-funded projects, at ang isa pa ay galing sa Technical Education and Skills Development Project (TESDP) Fund para sa foreign-assisted projects.n

n

nAyon sa COA, lumampas sa limitasyon ang pagbabayad na ito ng EME na nakasaad sa GAA para sa mga taong 2004-2007. Bukod pa rito, ang ilang opisyal na binigyan ng EME ay hindi naman kasama sa listahan ng mga opisyal na awtorisadong tumanggap nito ayon sa GAA. Kaya naman, naglabas ang COA ng Notice of Disallowance No. 08-002-101 (04-06) na nagbabawal sa pagbabayad ng EME na umabot sa P5,498,706.60. Pinanagot din ng COA ang mga approving officer, payees, at accountants sa maling pagbabayad na ito.n

n

nHindi naman sumang-ayon ang TESDA sa disallowance ng COA. Nag-apela sila sa COA Cluster Director, at kalaunan sa mismong Commission on Audit en banc, ngunit parehong ibinasura ang kanilang apela. Ayon sa COA, malinaw ang probisyon ng GAA na may limitasyon ang EME at hindi maaaring lumampas dito. Hindi rin daw maaaring maging basehan ang paglalaan ng EME sa TESDP Fund sa GAA para sa FY 2005 para bigyan ng karagdagang EME ang mga opisyal ng TESDA, dahil iyon pa rin naman ang mga opisyal na tumatanggap na ng EME mula sa General Fund. Binigyang-diin ng COA na ang pagtatalaga sa mga opisyal ng TESDA bilang project officers ay dagdag na tungkulin lamang at hindi dapat bigyan ng hiwalay na EME.n

n

nUmabot ang kaso sa Korte Suprema sa pamamagitan ng Petition for Certiorari. Dito, inilahad ng TESDA ang kanilang argumento na hindi sila lumabag sa batas sa pagbabayad ng EME mula sa parehong General Fund at TESDP Fund. Iginiit din nila na dapat daw ay hindi personal na managot ang mga opisyal ng TESDA sa disallowance dahil de facto officers naman daw sila na kumilos nang may good faith.n

nn

nDESISYON NG KORTE SUPREMA: PANANAGUTAN AT GOOD FAITHn

n

nPinanigan ng Korte Suprema ang COA. Ayon sa Korte, walang grave abuse of discretion ang COA nang ipagbawal nito ang pagbabayad ng EME sa mga opisyal ng TESDA. Binigyang-diin ng Korte na ang COA ay may mandato na bantayan ang paggastos ng pondo ng gobyerno at pigilan ang mga irregular, unnecessary, excessive, extravagant, o unconscionable expenditures.n

n

nSinabi ng Korte na malinaw ang probisyon ng GAA na may limitasyon ang EME at dapat itong sundin. Hindi rin daw tama ang argumento ng TESDA na maaaring magbayad ng karagdagang EME mula sa TESDP Fund. Ayon sa Korte, walang batas na nagpapahintulot dito. Binanggit pa ng Korte ang desisyon sa kasong Yap v. Commission on Audit kung saan sinabi na kailangan ng malinaw na awtoridad mula sa batas para sa anumang gastusin ng gobyerno.n

n

n“The GAA provisions are clear that the EME shall not exceed the amounts fixed in the GAA. The GAA provisions are also clear that only the officials named in the GAA, the officers of equivalent rank as may be authorized by the DBM, and the offices under them are entitled to claim EME not exceeding the amount provided in the GAA.”

n

nGayunpaman, may bahagyang pagbabago sa desisyon ng COA. Ayon sa Korte Suprema, hindi lahat ng opisyal ng TESDA ay dapat magbayad ng refund. Tanging ang mga Director-General ng TESDA na nag-apruba ng labis o hindi awtorisadong EME ang inutusan ng Korte na mag-refund ng labis na EME na natanggap nila para sa kanilang sarili. Ang ibang opisyal na hindi nag-apruba ng EME ay hindi na kailangang mag-refund dahil kumilos naman daw sila nang may good faith.n

n

n“Accordingly, the Director-General’s blatant violation of the clear provisions of the Constitution, the 2004-2007 GAAs and the COA circulars is equivalent to gross negligence amounting to bad faith. He is required to refund the EME he received from the TESDP Fund for himself. As for the TESDA officials who had no participation in the approval of the excessive EME, they acted in good faith since they had no hand in the approval of the unauthorized EME. They also honestly believed that the additional EME were reimbursement for their designation as project officers by the Director-General. Being in good faith, they need not refund the excess EME they received.”

n

nPRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ARAL PARA SA MGA OPISYAL NG GOBYERNOn

n

nAng kasong TESDA vs. COA ay nagbibigay ng mahalagang aral para sa lahat ng opisyal ng gobyerno. Una, napakahalaga na sundin ang batas at regulasyon pagdating sa paggastos ng pondo ng bayan. Hindi maaaring basta-basta na lamang magdesisyon kung saan at paano gagastusin ang pera ng gobyerno. Kailangan itong nakabatay sa malinaw na awtoridad mula sa batas.n

n

nPangalawa, ang good faith ay hindi laging sapat na depensa. Sa kasong ito, tanging ang mga opisyal na nag-apruba ng maling gastusin ang pinanagot ng Korte Suprema. Ito ay dahil sila ang may direktang responsibilidad na tiyakin na tama ang paggastos ng pondo. Kahit pa sabihin na kumilos sila nang may good faith, hindi ito sapat para takpan ang kanilang kapabayaan sa pag-apruba ng maling gastusin.n

n

nPangatlo, ang pananagutan sa maling paggastos ng pondo ng gobyerno ay personal. Ibig sabihin, hindi lamang ang ahensya ang mananagot, kundi pati na rin ang mga opisyal na sangkot dito. Kaya naman, kailangan maging maingat at responsable ang bawat opisyal sa paghawak ng pondo ng bayan.n

nn

nMGA MAHAHALAGANG ARALn

n

n
• Sumunod sa Batas: Laging tiyakin na ang lahat ng gastusin ng gobyerno ay naaayon sa batas at regulasyon, lalo na sa GAA.

n

• Maging Maingat sa Pag-apruba: Hindi basta-basta ang pag-apruba ng gastusin. Suriin at pag-aralan itong mabuti bago pumirma.

n

• Personal na Pananagutan: Ang pananagutan sa maling paggastos ay personal. Hindi ito maaaring ipasa sa iba o sa ahensya lamang.

n

• Good Faith ay Hindi Laging Depensa: Kahit pa kumilos nang may good faith, kung nagpabaya sa tungkulin, mananagot pa rin.

n

nn

nMGA KARANIWANG TANONG (FAQ)n

nn

nTanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “grave abuse of discretion” ng COA?n

n

nSagot: Ang “grave abuse of discretion” ay nangangahulugan na ang COA ay kumilos nang walang legal na basehan, lumampas sa kanilang awtoridad, o nagpakita ng kapritso o pagmamalupit sa kanilang desisyon. Sa kasong ito, sinabi ng Korte Suprema na walang “grave abuse of discretion” ang COA.n

nn

nTanong 2: Kung ako ay isang opisyal ng gobyerno at nakatanggap ako ng Notice of Disallowance, ano ang dapat kong gawin?n

n

nSagot: Kung nakatanggap ka ng Notice of Disallowance, mahalagang kumonsulta agad sa isang abogado. Maaari kang mag-apela sa COA Regional Office, COA en banc, at kalaunan sa Korte Suprema. Mahalaga na maipaliwanag mo nang maayos ang iyong panig at magpakita ng ebidensya na sumusunod ka sa batas.n

nn

nTanong 3: Mananagot ba ako kung hindi ko alam na mali ang gastusin na inaprubahan ko?n

n

nSagot: Oo, maaaring managot ka pa rin. Bilang opisyal ng gobyerno, inaasahan na alam mo ang mga batas at regulasyon na namamahala sa paggastos ng pondo ng bayan. Ang kawalan ng kaalaman ay hindi laging depensa, lalo na kung may kapabayaan sa iyong tungkulin.n

nn

nTanong 4: Paano maiiwasan ang disallowance mula sa COA?n

n

nSagot: Para maiwasan ang disallowance, mahalaga na laging sumunod sa batas at regulasyon sa paggastos ng pondo ng gobyerno. Magkaroon ng maayos na sistema ng pag-apruba at dokumentasyon ng mga gastusin. Kung may duda, kumonsulta agad sa legal counsel o sa COA mismo para magtanong.n

nn

nTanong 5: Ano ang papel ng “good faith” sa mga kaso ng disallowance?n

n

nSagot: Ang “good faith” ay maaaring maging konsiderasyon sa pagtukoy ng pananagutan sa disallowance. Kung mapatunayan na kumilos ka nang may good faith, maaaring hindi ka personal na managot sa refund. Gayunpaman, hindi ito laging garantiya, lalo na kung may gross negligence o kapabayaan sa iyong tungkulin.n

nn

nNaranasan mo na ba ang ganitong problema o may katanungan ka pa tungkol sa pananagutan sa paggastos ng pondo ng gobyerno? Huwag mag-atubiling kumonsulta sa eksperto. Ang ASG Law ay may mga abogado na bihasa sa mga usaping tulad nito. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.n

n