INTRODUKSYON

Naranasan mo na bang magtiwala sa isang kaibigan o kasama sa trabaho, tapos ika’y mapapahamak dahil sa pagtitiwalang ito? Sa mundo ng negosyo at maging sa pang-araw-araw na buhay, madalas tayong nagtitiwala sa iba para pangalagaan ang ating pera o ari-arian. Ngunit paano kung ang tiwalang ito ay abusuhin, at ang pinagkatiwalaan mo ay gamitin ang iyong pera para sa sarili niyang interes? Ito ang sentro ng kaso ni Abelardo Jandusay laban sa People of the Philippines, kung saan tinalakay ng Korte Suprema ang krimen ng estafa o panloloko gamit ang pag-abuso sa tiwala. Si Jandusay, dating ingat-yaman ng isang tricycle operators and drivers’ association, ay hinatulang nagkasala sa estafa dahil sa paglustay ng pondo ng asosasyon. Ang kasong ito ay nagbibigay-diin sa kahalagahan ng integridad at pananagutan, lalo na sa mga posisyon kung saan pinangangalagaan ang pera ng iba.

ANG LIGAL NA KONTEKSTO: ESTAFA AT PAG-ABUSO SA TIWALA

Ang estafa ay isang krimen sa Pilipinas na sakop ng Artikulo 315 ng Revised Penal Code (RPC). Maraming uri ng estafa, ngunit ang uri na pinagtuunan sa kasong ito ay ang estafa sa pamamagitan ng pag-abuso sa tiwala, partikular na tinutukoy sa paragraph 1(b) ng Artikulo 315. Ayon sa batas, ang estafa sa pamamagitan ng pag-abuso sa tiwala ay nagaganap kung:

1. Ang pera, produkto, o iba pang personal na ari-arian ay tinanggap ng nagkasala sa tiwala, komisyon, pangangasiwa, o sa anumang obligasyon na may kasamang tungkulin na maghatid o magbalik ng pareho.
2. Mayroong paglustay o paggamit sa sariling kapakinabangan ng pera o ari-arian ng nagkasala, o pagtanggi sa bahagi niya na natanggap niya ito.
3. Ang paglustay, paggamit sa sariling kapakinabangan, o pagtanggi ay nakakapinsala sa ibang tao.
4. Mayroong paniningil o demand mula sa partido na naloko patungo sa nagkasala.

Mahalagang tandaan na ang susi sa estafa sa pamamagitan ng pag-abuso sa tiwala ay ang relasyon ng tiwala na umiiral sa pagitan ng nagbibigay at tumatanggap ng ari-arian. Hindi ito simpleng utang o hindi pagbabayad. Ang krimeng ito ay nangyayari kapag ang tiwala na ibinigay sa isang tao ay ginamit upang makapanloko o magnakaw. Halimbawa, kung ikaw ay nagbigay ng pera sa iyong kaibigan para ipambayad sana sa upa mo, ngunit ginamit niya ito sa ibang bagay at hindi na naibalik, maaaring siya ay managot sa estafa kung napatunayan ang lahat ng elemento nito.

Sa kaso ng Jandusay, ang Korte Suprema ay sumangguni sa naunang kaso ng Asejo v. People (555 Phil. 106, 112-113 [2007]) upang linawin ang mga elemento ng estafa sa pamamagitan ng pag-abuso sa tiwala. Binigyang-diin ng Korte na ang pagkabigo na mag-account o magbalik ng pera kapag hinihingi ay sapat na ebidensya na ng paglustay.

PAGSUSURI SA KASO NG JANDUSAY

Si Abelardo Jandusay ay nahalal bilang ingat-yaman ng CALAPUPATODA, isang asosasyon ng mga tricycle operator at driver sa Valenzuela City. Bilang ingat-yaman, siya ang responsable sa paghawak ng pondo ng asosasyon. Ayon sa by-laws ng asosasyon, tungkulin niyang pangasiwaan ang pera, resibo, at disbursement, at magpanatili ng maayos na rekord ng pananalapi.

Nang matapos ang kanyang termino, at sa turnover meeting sa mga bagong halal na opisyal, natuklasan na may P661,015.00 na pondo ang hindi na-account ni Jandusay. Bagama’t naipakita niya ang “blue book” na naglalaman ng mga transaksyon, hindi niya naibalik ang aktuwal na pera. Kahit paulit-ulit na siyang sinisingil, hindi pa rin niya ito naibalik.

Dahil dito, kinasuhan si Jandusay ng estafa sa Regional Trial Court (RTC) ng Valenzuela City. Sa paglilitis, nagpakita ang prosekusyon ng minuto ng pulong kung saan nakasaad ang pangako ni Jandusay na ibabalik ang pera. Itinanggi naman ni Jandusay na nilagdaan niya ang pangakong ito, at sinabi na idinagdag lamang ito sa minuto matapos niyang pirmahan ito. Sinubukan din niyang ipakitang ang presidente ng asosasyon, si Dionisio Delina, ang humawak ng pondo, ngunit hindi ito pinaniwalaan ng korte.

Pinanigan ng RTC ang prosekusyon at hinatulan si Jandusay na nagkasala sa estafa. Umapela si Jandusay sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC. Muli siyang umakyat sa Korte Suprema sa pamamagitan ng Petition for Review on Certiorari.

Narito ang ilan sa mga susing punto sa naging desisyon ng Korte Suprema:

• Pagpapatibay sa factual findings ng lower courts: Binigyang-diin ng Korte Suprema na hindi sila basta-basta nakikialam sa mga factual findings ng RTC at CA, lalo na kung magkatugma ang mga ito. Sa kasong ito, parehong napatunayan ng RTC at CA na si Jandusay ang tumanggap ng pondo at hindi ito naibalik.