Limitasyon ng Abogado: Kailangan Bang Maging Tapat Kahit Nagdedepensa ng Kliyente?

A.C. No. 9310, February 27, 2013

INTRODUKSYON

Sa mundo ng batas, madalas nating marinig ang kasabihang “client first” o “una ang kliyente.” Ngunit hanggang saan ba dapat umabot ang katapatan ng isang abogado sa kanyang kliyente? Ito ang sentro ng kaso ni Verleen Trinidad at iba pa laban kay Atty. Angelito Villarin. Nagsampa ng reklamo ang mga petisyoner dahil sa mga demand letter na ipinadala ni Atty. Villarin na umano’y nananakot at naglalaman ng kasinungalingan. Ang tanong: lumabag ba si Atty. Villarin sa Code of Professional Responsibility sa kanyang pagdepensa sa kanyang kliyente?

KONTEKSTONG LEGAL: ETIKA NG ABOGADO AT KATAPATAN SA PROPESYON

Ang Code of Professional Responsibility ang nagsisilbing gabay sa mga abogado sa Pilipinas. Sinasaklaw nito ang iba’t ibang aspeto ng pagiging abogado, mula sa relasyon sa kliyente, sa korte, at sa kapwa abogado. Mahalaga ring tandaan ang Canon 19 ng Code of Professional Responsibility na nagsasaad na “A lawyer shall represent his client with zeal within the bounds of the law.” Ibig sabihin, dapat ipaglaban ng abogado ang interes ng kanyang kliyente nang buong husay at tapang, ngunit hindi dapat lumabag sa batas.

Partikular na mahalaga sa kasong ito ang Rule 19.01 ng Code of Professional Responsibility na nagsasaad na: “A lawyer shall employ only fair and honest means to attain lawful objectives.” Nililinaw nito na hindi sapat na basta’t para sa kliyente ang ginagawa, o basta’t legal ang layunin. Kailangan din na ang paraan na ginagamit ng abogado ay patas at tapat. Hindi pinapayagan ang panlilinlang, kasinungalingan, o anumang uri ng pandaraya para lamang manalo sa kaso.

Bilang karagdagan, ayon sa Rules of Court, Rule 138, Sec. 20(c), sinasabi na tungkulin ng abogado na “To employ, for the purpose of maintaining the causes confided to him, such means only as are consistent with truth and honor, and never to seek to mislead the judge or any judicial officer by an artifice or false statement of fact or law.” Muli, binibigyang-diin dito ang kahalagahan ng katotohanan at integridad sa propesyon ng abogasya.

PAGBUSISI SA KASO: TRINIDAD VS. VILLARIN

Nagsimula ang kaso sa HLURB (Housing and Land Use Regulatory Board) kung saan nanalo ang ilang bumibili ng lupa laban sa Purence Realty Corporation. Kasama sa mga nagreklamo sa HLURB sina Florentina Lander, Celedonio Alojado, Aurea Tolentino, at Rosendo Villamin. Nagdesisyon ang HLURB na dapat tanggapin ng Purence Realty ang bayad ng mga bumibili sa lumang presyo at ibigay ang Deed of Sale at Transfer Certificate of Title. Hindi umapela ang Purence Realty, kaya naging pinal at executory ang desisyon ng HLURB. Nag-isyu pa ng Writ of Execution ang HLURB.

Dito na pumasok si Atty. Villarin bilang abogado ng Purence Realty. Nag-special appearance siya at naghain ng Omnibus Motion para ipawalang-bisa ang desisyon ng HLURB dahil umano sa kakulangan ng jurisdiction. Hindi ito pinansin ng HLURB.

Pagkatapos nito, noong December 4, 2003, nagpadala si Atty. Villarin ng demand letters sa mga petisyoner. Pinapaalis niya ang mga ito sa lupa sa loob ng limang araw, kung hindi ay kakasuhan niya sila ng aksyon. Nagsampa nga ng kasong forcible entry si Atty. Villarin laban kina Trinidad, Lander, Casubuan, at Mendoza sa MTC (Municipal Trial Court).

Dahil dito, nagsampa ng administratibong kaso laban kay Atty. Villarin ang apat na unang nabanggit. Sumunod din ang iba pang petisyoner na sina Alojado, Villamin, at Tolentino ng hiwalay na kaso. Pinagsama ang dalawang kaso.

Ayon sa IBP (Integrated Bar of the Philippines), na sinang-ayunan ng Board of Governors nito, ang mga demand letter ni Atty. Villarin ay may masamang intensyon at pananakot. Iginiit ng mga petisyoner na labag ito sa desisyon ng HLURB.

Depensa naman ni Atty. Villarin, naniniwala siyang walang bisa ang desisyon ng HLURB dahil hindi umano nasampahan ng summons ang kanyang kliyente. Kaya naman daw nagpadala siya ng demand letters bilang hakbang bago magsampa ng kasong ejectment. Idinagdag pa niya na iba raw ang mga pinadalhan ng demand letter sa mga nagreklamo sa HLURB.

Ang pangunahing tanong nga ay kung dapat bang parusahan si Atty. Villarin sa pagpapadala ng demand letters kahit may pinal nang desisyon ang HLURB na hindi naman nag-uutos na paalisin ang mga petisyoner, kundi bayaran sila sa lupa?

Napag-alaman ng Korte Suprema na tama ang IBP na ilan lamang sa mga petisyoner ang kasama sa kaso sa HLURB. Sina Trinidad, Casubuan, at Mendoza ay hindi kasama doon.

Sa usapin ng demand letters, sinang-ayunan ng Korte Suprema ang IBP na hindi naman malicious ang pagpapadala nito. Naniniwala ang Korte na kumilos lamang si Atty. Villarin batay sa kanyang paniniwala na walang bisa ang desisyon ng HLURB. Bilang abogado, inaasahan siyang ipagtanggol ang kanyang kliyente.

Ngunit, binigyang-diin ng Korte na may limitasyon ang lahat ng ito. “Lawyers shall perform their duty to the client within the bounds of law.” Kailangan na ang depensa ay “honestly debatable under the law.” Sa kasong ito, ang pagpapadala ng demand letters, dahil naniniwala si Atty. Villarin na walang bisa ang desisyon ng HLURB, ay legal na hakbang. Kung tama ang kanyang teorya, kailangan nga ang notice to vacate bago magsampa ng ejectment case.

Gayunpaman, hindi nakaligtas si Atty. Villarin sa pagkakamali. Napansin ng Korte na sa kanyang demand letter kay Florentina Lander, tinawag niya itong “illegal occupant.” Ito ay taliwas sa katotohanan dahil kinilala na siya ng HLURB bilang bumibili ng lupa na may karapatang magbayad at manirahan doon. Alam na alam ito ni Atty. Villarin dahil siya mismo ang naghain ng Omnibus Motion para ipawalang-bisa ang desisyon ng HLURB.

Dahil dito, nakita ng Korte na lumabag si Atty. Villarin sa Rule 19.01 ng Code of Professional Responsibility. Gumamit siya ng paraan na hindi patas at tapat para sa interes ng kanyang kliyente. “Lawyers must not present and offer in evidence any document that they know is false.”

Sumang-ayon ang Korte Suprema sa naging desisyon ng IBP na reprimand si Atty. Villarin at bigyan ng babala. Walang naghain ng motion for reconsideration, kaya naging pinal ang desisyon.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG ARAL DITO PARA SA ABOGADO AT PUBLIKO?

Ang kasong ito ay nagpapaalala sa lahat ng abogado na hindi sapat ang maging masigasig sa pagdepensa sa kliyente. Kailangan din na maging tapat at patas sa lahat ng pagkakataon. Hindi dapat gumamit ng kasinungalingan o panlilinlang para lamang manalo sa kaso. Ang pagiging abogado ay hindi lamang tungkol sa pagiging “legal,” kundi pati na rin sa pagiging “ethical.”

Para sa publiko, ang kasong ito ay nagpapakita na may pananagutan ang mga abogado sa kanilang mga ginagawa. Kung may mapansing paglabag sa etika ng isang abogado, maaaring maghain ng reklamo sa IBP o sa Korte Suprema.

SUSING ARAL MULA SA KASO:

• Katapatan Higit sa Lahat: Hindi dapat isakripisyo ang katotohanan at katapatan para lamang sa interes ng kliyente.
• Limitasyon sa Pagdepensa: May hangganan ang saklaw ng pagdepensa ng abogado. Hindi lahat ng paraan ay katanggap-tanggap.
• Pananagutan ng Abogado: Mananagot ang abogado sa mga aksyon na labag sa Code of Professional Responsibility.

MGA TANONG NA MADALAS ITANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang ibig sabihin ng “reprimand” na parusa sa abogado?
Sagot: Ang “reprimand” ay isang pormal na saway o babala. Ito ay mas magaan na parusa kumpara sa suspensyon o disbarment. Ngunit, may record na ito sa personal file ng abogado at maaaring maging basehan para sa mas mabigat na parusa kung maulit ang pagkakamali.

Tanong 2: Pwede bang magpadala ng demand letter ang abogado kahit may desisyon na ang korte o ahensya ng gobyerno?
Sagot: Oo, pwede pa rin magpadala ng demand letter. Ngunit, dapat tiyakin na ang nilalaman ng demand letter ay hindi taliwas sa katotohanan at hindi nanlilinlang. Sa kasong ito, ang problema ay hindi ang pagpapadala ng demand letter mismo, kundi ang paglalarawan kay Ms. Lander bilang “illegal occupant” na taliwas sa desisyon ng HLURB.

Tanong 3: Ano ang dapat gawin kung makatanggap ako ng demand letter na sa tingin ko ay mali o nananakot?
Sagot: Humingi agad ng legal na payo sa isang abogado. Huwag basta balewalain ang demand letter. Ipaliwanag sa abogado ang sitwasyon at ipakita ang mga dokumento na sumusuporta sa iyong posisyon. Maaaring sumagot ang iyong abogado sa demand letter o magsampa ng kaukulang aksyon kung kinakailangan.

Tanong 4: Paano kung naniniwala ang abogado na mali ang desisyon ng korte o ahensya?
Sagot: May karapatan ang abogado na maniwala na mali ang desisyon. Ngunit, dapat pa rin niyang sundin ang umiiral na batas at desisyon hangga’t hindi ito nababaliktad sa mas mataas na korte. Maaari siyang gumamit ng legal na paraan para baliktarin ang desisyon, tulad ng pag-apela o paghain ng motion for reconsideration, ngunit hindi dapat gumamit ng kasinungalingan o pandaraya.

Tanong 5: Saan ako pwedeng magreklamo kung sa tingin ko ay lumabag sa etika ang abogado ko?
Sagot: Maaaring maghain ng reklamo sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) o direkta sa Korte Suprema. Kailangan na ang reklamo ay nakasulat at may sapat na ebidensya.

May katanungan ka ba tungkol sa etika ng abogado o problema sa lupa? Eksperto ang ASG Law sa mga usaping legal na ito. Para sa konsultasyon, makipag-ugnayan sa amin sa hello@asglawpartners.com o mag-book ng appointment dito.