HINDI PWEDENG I-APELA AGAD ANG UTOS PARA SA SUPPORTA HABANG NAKABINBIN ANG KASO

G.R. No. 185595, January 09, 2013
MA. CARMINIA C. CALDERON REPRESENTED BY HER ATTORNEY-IN­ FACT, MARYCRIS V. BALDEVIA, PETITIONER, VS. JOSE ANTONIO F. ROXAS AND COURT OF APPEALS, RESPONDENTS.

Kapag humihingi ka ng suporta pinansyal para sa iyong anak o asawa habang dinidinig pa ang kaso ninyo sa korte, at hindi ka nasiyahan sa desisyon ng korte tungkol dito, hindi mo agad ito maaring i-apela. Kailangan mong gumawa ng ibang legal na aksyon. Ito ang mahalagang aral mula sa kaso ng Calderon laban kay Roxas.

INTRODUKSYON

Maraming mag-asawa ang naghihiwalay at nagkakaso sa korte. Habang dumadaan sa proseso ng korte, madalas kailangan ng isa sa kanila, lalo na ang mga anak, ng pinansyal na suporta. Ang suportang ito habang nakabinbin pa ang kaso ay tinatawag na support pendente lite. Sa kaso ni Ma. Carminia Calderon laban kay Jose Antonio Roxas, ang pangunahing tanong ay kung tama bang i-apela agad ang utos ng korte tungkol sa support pendente lite kung hindi ka sang-ayon dito.

Si Ma. Carminia Calderon at Jose Antonio Roxas ay mag-asawa na nagpakasal noong 1985 at nagkaroon ng apat na anak. Nagsampa si Calderon ng kaso para mapawalang-bisa ang kanilang kasal dahil umano sa psychological incapacity ni Roxas. Habang dinidinig ang kaso, humingi si Calderon ng support pendente lite para sa kanilang mga anak. Pinagbigyan ito ng korte at inutusan si Roxas na magbigay ng buwanang suporta. Ngunit hindi nasiyahan si Calderon sa halaga ng suporta at sa ilang mga utos ng korte tungkol dito, kaya umapela siya sa Court of Appeals.

ANG LEGAL NA KONTEKSTO: SUPPORT PENDENTE LITE AT INTERLOCUTORY ORDERS

Sa ilalim ng batas Pilipinas, partikular sa Rule 61 ng Rules of Court, pinapayagan ang support pendente lite. Ito ay pansamantalang suporta na ibinibigay habang nakabinbin pa ang pangunahing kaso. Layunin nito na masiguro na may sapat na pangangailangan ang mga anak o asawa habang hinihintay pa ang pinal na desisyon ng korte sa kaso ng annulment, legal separation, o iba pang katulad na usapin.

Ayon sa Rule 61, Seksyon 1 ng Rules of Court:

Section 1. Application. – At the commencement of the proper action or proceeding, or at any time prior to judgment or final order, a verified application for support pendente lite may be filed by any party stating the grounds for the claim and the financial conditions of both parties, and accompanied by affidavits, depositions or other authentic documents in support thereof.

Ang utos ng korte tungkol sa support pendente lite ay itinuturing na interlocutory order. Ano ba ang ibig sabihin nito? Ang interlocutory order ay isang utos na hindi pa pinal na desisyon sa buong kaso. Hindi pa nito tinatapos ang usapin, at mayroon pang ibang bagay na kailangang gawin ang korte para tuluyang maresolba ang kaso. Halimbawa, ang utos na magbigay ng support pendente lite ay hindi pa pinal na desisyon sa kaso ng annulment mismo, kundi isang pansamantalang remedyo lamang.

Kabaligtaran nito ang final order o final judgment. Ito ang desisyon na tuluyang tinatapos na ang kaso sa korte. Wala nang ibang gagawin ang korte maliban na lamang kung may apela o motion for reconsideration na isasampa ang partido. Ang final order lamang ang maaaring i-apela sa mas mataas na korte.

Ayon sa Rule 41, Seksyon 1 ng 1997 Revised Rules of Civil Procedure, hindi pinapayagan ang pag-apela mula sa interlocutory order. Sa halip, kung hindi ka sang-ayon sa interlocutory order at naniniwala kang nagkamali ang korte, ang tamang remedyo ay ang paghain ng special civil action for certiorari sa ilalim ng Rule 65. Ito ay maaari lamang gawin kung mayroong grave abuse of discretion ang korte, ibig sabihin, kung ang korte ay lumampas sa kanyang kapangyarihan o nagkamali nang sobra-sobra.

PAGSUSURI NG KASO: CALDERON VS. ROXAS

Sa kaso ni Calderon laban kay Roxas, umapela si Calderon sa Court of Appeals dahil hindi siya sang-ayon sa mga utos ng RTC tungkol sa support pendente lite. Sinabi ng Court of Appeals na mali ang ginawa ni Calderon. Dapat sana ay naghain siya ng special civil action for certiorari sa ilalim ng Rule 65, at hindi ordinaryong apela.

Ipinaliwanag ng Court of Appeals na ang mga utos ng RTC tungkol sa support pendente lite ay interlocutory orders lamang. Hindi pa ito pinal na desisyon sa buong kaso ng annulment. Kaya, hindi ito maaaring i-apela.

Hindi rin pumayag ang Korte Suprema sa argumento ni Calderon na ang mga utos tungkol sa support pendente lite na hindi nabayaran ni Roxas ay maituturing nang final orders at maaaring i-apela. Ayon sa Korte Suprema, nananatiling interlocutory ang mga utos na ito dahil pansamantala lamang ang mga ito at nakadepende sa pinal na desisyon sa pangunahing kaso.

Binigyang-diin ng Korte Suprema ang pagkakaiba ng interlocutory order at final order:

A “final” judgment or order is one that finally disposes of a case, leaving nothing more to be done by the Court in respect thereto, e.g., an adjudication on the merits which, on the basis of the evidence presented at the trial, declares categorically what the rights and obligations of the parties are and which party is in the right; or a judgment or order that dismisses an action on the ground, for instance, of res judicata or prescription. Once rendered, the task of the Court is ended, as far as deciding the controversy or determining the rights and liabilities of the litigants is concerned. Nothing more remains to be done by the Court except to await the parties’ next move (which among others, may consist of the filing of a motion for new trial or reconsideration, or the taking of an appeal) and ultimately, of course, to cause the execution of the judgment once it becomes “final” or, to use the established and more distinctive term, “final and executory.”

Dahil mali ang remedyong ginamit ni Calderon (apela sa halip na certiorari), tama lang na ibinasura ng Court of Appeals ang kanyang apela. Pinagtibay ng Korte Suprema ang desisyon ng Court of Appeals.

PRAKTIKAL NA IMPLIKASYON: ANO ANG DAPAT GAWIN KUNG HINDI SANG-AYON SA UTOS TUNGKOL SA SUPPORT PENDENTE LITE?

Ang kasong Calderon vs. Roxas ay nagtuturo sa atin ng mahalagang aral tungkol sa tamang legal na proseso. Kung hindi ka sang-ayon sa utos ng korte tungkol sa support pendente lite, hindi mo ito agad maaring i-apela. Ang dapat mong gawin ay maghain ng special civil action for certiorari sa Court of Appeals sa ilalim ng Rule 65. Kailangan mong patunayan na nagkaroon ng grave abuse of discretion ang korte sa pag-isyu ng utos na hindi mo gusto.

Mahalaga ring tandaan na ang support pendente lite ay pansamantala lamang. Kapag nagkaroon na ng pinal na desisyon sa pangunahing kaso (halimbawa, annulment), maaari nang baguhin o tuluyang alisin ang support pendente lite, depende sa magiging desisyon ng korte.

MGA MAHAHALAGANG ARAL

• Interlocutory vs. Final Order: Alamin ang pagkakaiba ng interlocutory order at final order. Ang support pendente lite order ay interlocutory.
• Tamang Remedyo: Hindi maaring i-apela ang interlocutory order. Ang tamang remedyo ay special civil action for certiorari (Rule 65) kung may grave abuse of discretion.
• Pansamantalang Suporta: Ang support pendente lite ay pansamantala lamang habang nakabinbin ang kaso.
• Konsultahin ang Abogado: Mahalaga na kumunsulta sa abogado para malaman ang tamang legal na hakbang na dapat gawin sa iyong sitwasyon.

MGA TANONG NA MADALAS ITANONG (FAQ)

Tanong 1: Ano ang support pendente lite?
Sagot: Ito ay pansamantalang suportang pinansyal na ibinibigay habang nakabinbin pa ang kaso sa korte, tulad ng annulment o legal separation.

Tanong 2: Maaari bang i-apela ang utos tungkol sa support pendente lite?
Sagot: Hindi. Dahil ito ay interlocutory order, hindi ito maaaring i-apela. Ang tamang remedyo ay special civil action for certiorari (Rule 65).

Tanong 3: Ano ang special civil action for certiorari?
Sagot: Ito ay isang espesyal na kaso na isinasampa sa Court of Appeals para mapawalang-bisa ang isang utos ng mababang korte dahil sa grave abuse of discretion.

Tanong 4: Kailan maituturing na grave abuse of discretion ang isang utos ng korte?
Sagot: Kapag ang korte ay lumampas sa kanyang kapangyarihan, o nagkamali nang sobra-sobra at labag sa batas o jurisprudence.

Tanong 5: Ano ang mangyayari kung hindi ako naghain ng tamang remedyo?
Sagot: Maaaring ibasura ng korte ang iyong kaso, tulad ng nangyari sa kaso ni Calderon. Kaya mahalaga na tama ang remedyong legal na iyong ginagawa.

Tanong 6: Paano kung hindi sumusunod ang dating asawa ko sa utos na magbigay ng support pendente lite?
Sagot: Maaari kang maghain ng motion for contempt of court sa korte para mapanagot ang dating asawa mo sa hindi pagsunod sa utos.

Tanong 7: May bayad ba ang paghingi ng support pendente lite?
Sagot: Oo, kadalasan ay kailangan mong magbayad ng filing fees sa korte. Kumunsulta sa abogado para sa eksaktong halaga at iba pang impormasyon.

Naranasan mo ba ang ganitong sitwasyon? Kung kailangan mo ng tulong legal sa usapin ng suporta o diborsyo, ang ASG Law ay eksperto sa mga kasong pamilya at handang tumulong sa iyo. Huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin. Magpadala ng email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito para sa konsultasyon.