Kailan Mo Maaaring Gamitin ang Depensa ng Pagkasira ng Isip sa Kriminal na Kaso?

G.R. No. 199875, November 21, 2012

Madalas marinig sa mga pelikula at telebisyon ang depensa ng pagkasira ng isip sa mga kriminal na kaso. Ngunit, gaano ba ito kadalas gamitin sa Pilipinas? At mas mahalaga, kailan ito talaga umaandar bilang isang legal na depensa? Sa kaso ng People of the Philippines vs. Edwin Isla y Rossell, ating susuriin kung bakit hindi naging matagumpay ang depensang ito at ano ang mga importanteng aral na mapupulot natin dito.

Introduksyon

Isipin mo na lamang: isang tao ay nakagawa ng karumal-dumal na krimen. Ngunit sa korte, iginigiit niya na hindi siya dapat managot dahil sira ang kanyang isip noong panahong iyon. Ito ang sentro ng depensa ng pagkasira ng isip, isang argumento na madalas gamitin ngunit mahirap patunayan. Sa kaso ni Edwin Isla, inakusahan siya ng Rape at Frustrated Murder matapos atakihin si AAA sa loob ng kanyang bahay. Hindi itinanggi ni Isla ang krimen. Ang kanyang depensa? Pagkasira ng isip.

Ang pangunahing tanong sa kasong ito ay: sapat ba ang ebidensya ni Isla upang mapatunayan na siya ay sira ang isip noong araw ng krimen, at sa gayon ay hindi dapat managot sa batas? Ating alamin ang sagot ng Korte Suprema.

Legal na Konteksto: Ang Depensa ng Pagkasira ng Isip sa Pilipinas

Ang batayan ng depensa ng pagkasira ng isip ay matatagpuan sa Artikulo 12 ng Revised Penal Code (RPC). Ayon dito, ang isang “imbecile or insane person” ay exempted sa criminal liability, maliban kung siya ay kumilos sa panahon ng “lucid interval.” Ang “lucid interval” ay tumutukoy sa panahon kung kailan ang isang taong may sakit sa pag-iisip ay pansamantalang gumagaling at may kakayahang umunawa at magpasya.

Mahalagang tandaan na sa batas Pilipino, ipinagpapalagay na ang bawat tao ay nasa tamang pag-iisip. Kaya naman, kung ang isang akusado ay magdedepensa ng pagkasira ng isip, nasa kanya ang burden of proof o responsibilidad na patunayan ito nang malinaw at kapani-paniwala. Hindi sapat ang basta pag-aangkin lamang; kailangan ng matibay na ebidensya.

Ano ba ang ibig sabihin ng “imbecile or insane” sa legal na konteksto? Hindi ito basta-basta sakit sa pag-iisip. Ayon sa jurisprudence, ang insanity bilang depensa ay tumutukoy sa “complete deprivation of intelligence, not only of the will, in committing the criminal act.” Ibig sabihin, kailangan mapatunayan na ang akusado ay walang kakayahang malaman kung ano ang tama o mali noong ginawa niya ang krimen. Hindi lang basta mahina ang loob o kontrol sa sarili; kailangan talagang wala siyang pag-iisip.

Halimbawa, kung ang isang tao ay may schizophrenia at nakakita ng hallucination na nag-utos sa kanya na manakit ng iba, at dahil dito ay nanakit siya, maaaring umubra ang depensa ng pagkasira ng isip kung mapapatunayan na ang kanyang kondisyon ay seryoso at nakaapekto talaga sa kanyang pag-iisip noong oras ng krimen.

Narito ang sipi mula sa Artikulo 12 ng Revised Penal Code:

Article 12. Circumstances which exempt from criminal liability. – The following are exempt from criminal liability:

1. An imbecile or an insane person, unless the latter has acted during a lucid interval.

Paghimay sa Kaso: Isla vs. People

Sa kaso ni Isla, hindi niya itinanggi na ginahasa at sinaksak niya si AAA. Ang kanyang depensa ay insanity. Ayon sa kanya, mayroon silang relasyon ni AAA na nauwi sa hiwalayan. Para magawa ang rape, gumamit siya ng kutsilyo. Pagkatapos ng rape, sinaksak niya si AAA ng dalawang beses, pero hindi niya maintindihan kung bakit niya ito ginawa.

Nagpresenta ang depensa ng dalawang psychiatric doctors mula sa National Center for Mental Health (NCMH). Ayon sa mga doktor, si Isla ay may “major depressive disorder with psychotic features.” Ipinakita raw niya ang psychosis dahil sa hallucinations, mahinang impulse control, at low frustration tolerance. Gayunpaman, hindi masabi ng mga doktor kung sigurado ba na sira ang isip ni Isla noong July 21, 1997, dahil wala namang eksaminasyon na ginawa sa kanya noong mismong araw na iyon.

Sa Regional Trial Court (RTC), kinondena si Isla sa Rape at Frustrated Murder. Hindi pinaniwalaan ng RTC ang depensa ng insanity. Ayon sa korte, si Isla ay kumilos sa “lucid interval.” Alam niya na masama ang kanyang ginagawa. Walang indikasyon na wala siyang rason o discernment at freedom of will noong ginawa niya ang krimen. Hindi rin binigyan ng bigat ng RTC ang testimonya ng mga doktor dahil ang eksaminasyon ay ginawa ilang taon matapos ang krimen.

Umapela si Isla sa Court of Appeals (CA), ngunit pinagtibay ng CA ang desisyon ng RTC. Ayon sa CA, alam ni Isla na masama ang ginagawa niya. Nagpakita pa siya ng “cunning means” para masiguro ang krimen, gaya ng pagsara ng bintana at pinto, at pagbabanta. Ang pagtakas niya matapos makuha ni AAA ang kutsilyo ay patunay na alam niyang may ginawa siyang krimen.

Sa Korte Suprema, muling binigyang-diin na hindi napatunayan ng depensa ang insanity ni Isla noong oras ng krimen. Ayon sa Korte Suprema:

“The testimony or proof of an accused’s insanity must, however, relate to the time immediately preceding or simultaneous with the commission of the offense with which he is charged.”

Dahil ang mental examination ay ginawa 4 hanggang 6 na taon matapos ang krimen, hindi ito sapat para mapatunayan na sira ang isip ni Isla noong July 21, 1997. Dagdag pa ng Korte Suprema, pinakita ni Isla ang “discernment” sa kanyang mga kilos bago, habang, at pagkatapos ng krimen. Ayon sa RTC, na sinang-ayunan ng Korte Suprema:

“The overt acts committed by the accused are attributed to a criminal mind, not a lunatic. There is no indication whatsoever that he was completely deprived of reason or discernment and freedom of will when he stood for a while by the door of complainant’s house, then entered it, toyed with a disconnected telephone set, and cunningly poked a knife at complainant’s neck and dragged her inside the room where he raped her. The fact that he first discreetly closed the door and the window before he approached and poked a knife at complainant, then, as he laid on top of her, ordered her to undress, kissed her breast, separated apart her legs with his own legs, and satisfied his lust, all the while holding a knife with his right hand poked at complainant’s body, are calculated means to ensure consummation of his lewd design. These are by no means the workings of an imbecile, but by one engulfed by lust.”

Kaya naman, pinagtibay ng Korte Suprema ang conviction ni Isla sa Rape. Gayunpaman, binago ang conviction sa Frustrated Murder patungong Frustrated Homicide dahil walang sapat na ebidensya ng treachery, evident premeditation, at abuse of superior strength.

Praktikal na Implikasyon: Ano ang Dapat Mong Malaman?

Ang kaso ng Isla vs. People ay nagpapakita kung gaano kahirap patunayan ang depensa ng pagkasira ng isip sa Pilipinas. Hindi sapat ang basta pag-aangkin lamang. Kailangan ng matibay na ebidensya, lalo na ang ebidensya na nagpapakita ng mental state ng akusado noong mismong panahon ng krimen.

Narito ang ilang praktikal na implikasyon:

• Burden of Proof: Ang akusado ang may responsibilidad na patunayan ang insanity. Hindi sapat na magduda lamang ang korte; kailangan talagang mapaniwala ito na sira ang isip ng akusado.
• Timing ng Ebidensya: Ang ebidensya ng insanity ay dapat nakatuon sa panahon ng krimen o bago pa man. Ang mga psychiatric evaluation na ginawa matagal na panahon matapos ang krimen ay maaaring hindi sapat.
• Discernment: Kung makikita na ang akusado ay nagpakita ng discernment o kakayahang umunawa sa kanyang ginagawa, mahihirapan ang depensa ng insanity. Ang mga kilos na nagpapakita ng pag-iisip at pagplano ay magpapahina sa depensa.

Mahalagang Aral:

• Kung ikaw o ang iyong mahal sa buhay ay may mental health issues at nahaharap sa kriminal na kaso, agad na kumonsulta sa abogado.
• Kumuha ng psychiatric evaluation sa lalong madaling panahon, mas mabuti kung malapit sa panahon ng insidente.
• Maghanda ng matibay na ebidensya na magpapakita ng mental state ng akusado noong panahon ng krimen.

Mga Madalas Itanong (FAQs)

Tanong 1: Ano ba talaga ang depensa ng pagkasira ng isip?
Sagot: Ito ay isang legal na depensa kung saan inaangkin ng akusado na hindi siya dapat managot sa krimen dahil sira ang kanyang isip noong panahong ginawa niya ito. Sa ilalim ng Artikulo 12 ng RPC, ang isang “insane person” ay exempted sa criminal liability maliban kung kumilos siya sa “lucid interval.”

Tanong 2: Ano ang “lucid interval”?
Sagot: Ito ay panahon kung kailan ang isang taong may sakit sa pag-iisip ay pansamantalang gumagaling at may kakayahang umunawa at magpasya.

Tanong 3: Sino ang may burden of proof sa depensa ng insanity?
Sagot: Ang akusado. Ipinagpapalagay ng batas na ang bawat tao ay nasa tamang pag-iisip, kaya ang akusado ang dapat magpatunay na siya ay sira ang isip.

Tanong 4: Anong klaseng ebidensya ang kailangan para mapatunayan ang insanity?
Sagot: Kailangan ng matibay na ebidensya, kasama na ang testimonya ng mga psychiatric experts na nakapag-evaluate sa akusado, at ebidensya na nagpapakita ng kanyang mental state noong panahon ng krimen.

Tanong 5: Ano ang mangyayari kung mapatunayan na sira ang isip ng akusado?
Sagot: Maaaring ma-exempt siya sa criminal liability. Ngunit, maaaring iutos ng korte ang kanyang confinement sa isang mental institution para sa kanyang paggamot.

Tanong 6: Paano kung ang pagkasira ng isip ay nag-develop lang pagkatapos ng krimen?
Sagot: Hindi ito makakaapekto sa kanyang criminal liability. Ang depensa ng insanity ay dapat umiiral noong panahon ng krimen. Kung ang pagkasira ng isip ay nag-develop pagkatapos, maaaring isaalang-alang ito sa sentencing o sa kanyang kondisyon habang nakakulong.

Kung ikaw ay may katanungan o nangangailangan ng legal na tulong ukol sa depensa ng pagkasira ng isip o iba pang usaping kriminal, huwag mag-atubiling kumonsulta sa ASG Law. Eksperto kami sa mga ganitong kaso at handang tumulong sa iyo. Makipag-ugnayan sa amin sa pamamagitan ng email: hello@asglawpartners.com o bisitahin ang aming contact page dito.