Kahalagahan ng Chain of Custody sa Kaso ng Iligal na Droga

G.R. No. 185460, July 25, 2012

INTRODUKSYON

Sa Pilipinas, ang kampanya laban sa iligal na droga ay isang pangunahing isyu. Maraming kaso ang isinasampa, ngunit hindi lahat ay nagbubunga ng conviction. Bakit? Dahil sa mga teknikalidad, tulad ng chain of custody. Isipin na lang, paano kung ang mismong ebidensya na magpapatunay ng krimen ay hindi mapaniwalaan? Sa kasong ito, sina Edwin Fajardo at Reynaldo Coralde ay nakalaya dahil sa pagkabigo ng prosecution na mapatunayan ang chain of custody ng umano’y shabu na nakuha sa kanila. Mahalaga itong kaso dahil ipinapakita nito kung gaano kahalaga ang tamang proseso sa mga kaso ng droga, lalo na sa pagpapatunay na ang ebidensyang ipinresenta sa korte ay talagang nanggaling at nakuha sa akusado.

LEGAL NA KONTEKSTO: ANG CHAIN OF CUSTODY AT CORPUS DELICTI

Sa mga kaso ng iligal na droga, ang ‘corpus delicti’ o ang katawan ng krimen ay ang mismong droga. Kailangan itong mapatunayan nang walang duda para masigurong may krimen talagang naganap. Para mapatunayan ito, mahalaga ang ‘chain of custody’. Ano ba ang chain of custody? Ito ang sinusundang proseso para masiguro na ang ebidensya – mula nang makuha, hanggang sa masuri sa laboratoryo, at maipresenta sa korte – ay nananatiling pareho at walang pagbabago. Sa madaling salita, bawat hakbang mula sa pagkumpiska ng droga hanggang sa pagpresenta nito sa korte ay dapat maitala at mapatunayan.

Ayon sa Korte Suprema sa kasong Malillin v. People, binigyang-diin ang kahalagahan ng chain of custody bilang isang paraan ng pagpapatotoo ng ebidensya. Sabi ng korte:

“As a method of authenticating evidence, the chain of custody rule requires that the admission of an exhibit be preceded by evidence sufficient to support a finding that the matter in question is what the proponent claims it to be. It would include testimony about every link in the chain, from the moment the item was picked up to the time it is offered into evidence, in such a way that every person who touched the exhibit would describe how and from whom it was received, where it was and what happened to it while in the witness’ possession, the condition in which it was received and the condition in which it was delivered to the next link in the chain. These witnesses would then describe the precautions taken to ensure that there had been no change in the condition of the item and no opportunity for someone not in the chain to have possession of the same.”

Ibig sabihin, kailangan malinaw na maipakita ng prosecution ang bawat detalye kung paano hinawakan, dinala, at sinuri ang droga. Kung may pagkukulang sa kahit isang hakbang, maaaring magduda ang korte kung ang ebidensyang ipinresenta ay talaga bang pareho sa orihinal na nakumpiska.

Sa Republic Act No. 9165 o Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002, partikular na sa Section 21(a), nakasaad ang mga dapat sundin sa chain of custody. Bagama’t may mga pagbabago sa implementing rules and regulations sa paglipas ng panahon, ang esensya ay nananatiling pareho: kailangang maprotektahan ang integridad at pagkakapareho ng ebidensya.

PAGBUKAS SA KASO: FAJARDO AT CORALDE

Ang kaso nina Fajardo at Coralde ay nagsimula sa isang tip na nagkaroon umano ng pot session sa bahay ni Coralde. Agad rumesponde ang mga pulis at pumunta sa lugar. Ayon sa mga pulis, nakita nila sina Fajardo, Coralde, at isang Gerry Malabanan na gumagamit ng droga. Nakumpiska umano ang ilang drug paraphernalia at sachet ng shabu.

Sinampahan ng kasong paglabag sa Section 11, Article II ng R.A. 9165 sina Fajardo at Coralde. Si Malabanan naman ay sinampahan din ng kaso para sa drug paraphernalia. Sa korte, nagplead not guilty ang mga akusado. Ayon sa depensa nina Fajardo at Coralde, nagpunta lang si Fajardo sa bahay ni Coralde para tubusin ang cellphone na ipinagpreno niya. Si Malabanan naman ay dumalaw lang umano.

Sa paglilitis, nagpresenta ang prosecution ng dalawang pulis na saksi. Sila ang nagdetalye kung paano umano nakumpiska ang droga at paraphernalia. Ngunit sa cross-examination, lumabas ang ilang inconsistencies sa kanilang mga testimonya. Halimbawa, nagkamali pa ang isang pulis sa pagtukoy kay Fajardo bilang si Malabanan. Hindi rin malinaw kung kanino talaga nakumpiska ang mga sachet ng shabu.

Base sa Chemistry Report, positibo sa shabu ang ilang specimen, ngunit ang aluminum foil at tooter na umano’y ginamit nina Fajardo at Coralde ay negatibo. Sa kabila nito, hinatulan ng Regional Trial Court (RTC) sina Fajardo at Coralde na guilty, habang si Malabanan ay acquitted.

Umapela sina Fajardo at Coralde sa Court of Appeals (CA), ngunit ibinasura rin ito. Kaya naman, umakyat sila sa Korte Suprema.

ANG DESISYON NG KORTE SUPREMA

Sa Korte Suprema, ang pangunahing argumento nina Fajardo at Coralde ay ang paglabag sa chain of custody. Ayon sa kanila, hindi napatunayan ng prosecution na ang shabu na ipinresenta sa korte ay talagang nanggaling sa kanila. Pinagbigyan sila ng Korte Suprema.

Binigyang-diin ng Korte Suprema ang mga pagkukulang sa testimonya ng mga pulis at sa chain of custody. Una, hindi malinaw kung kanino mismo nakuha ang sachet ng shabu. Pangalawa, ang mismong drug paraphernalia na umano’y ginamit nila ay negatibo sa droga. Pangatlo, hindi rin naipaliwanag nang maayos kung paano minarkahan ang mga ebidensya sa lugar ng pinangyarihan at kung sino ang humawak ng mga ito mula sa pagkumpiska hanggang sa laboratoryo.

Sabi ng Korte Suprema:

“The prosecution miserably failed to establish the crucial first link in the chain of custody. The plastic sachets, while tested positive for shabu, could not be considered as the primary proof of the corpus delicti because the persons from whom they were seized were not positively and categorically identified by prosecution witnesses. The prosecution likewise failed to show how the integrity and evidentiary value of the item seized had been preserved when it was not explained who made the markings, how and where they were made.”

Dahil sa mga pagkukulang na ito, nagkaroon ng reasonable doubt ang Korte Suprema. Kaya naman, ibinasura ang desisyon ng CA at RTC, at pinawalang-sala sina Fajardo at Coralde.

PRAKTICAL NA IMPLIKASYON: ANONG ARAL ANG MAAARI NATING MATUTUNAN?

Ang kasong Fajardo at Coralde ay nagtuturo ng ilang mahahalagang aral, lalo na sa mga kaso ng iligal na droga:

• Mahalaga ang Chain of Custody: Hindi sapat na makumpiska lang ang droga. Kailangan masigurong maayos ang chain of custody para mapaniwalaan ang ebidensya sa korte. Ang anumang pagkukulang dito ay maaaring magpabagsak sa kaso.
• Kredibilidad ng mga Saksi: Sa mga kaso, lalo na kung walang matibay na documentary evidence, nakasalalay sa kredibilidad ng mga saksi ang tagumpay ng prosecution. Ang inconsistencies sa testimonya, tulad ng nangyari sa kasong ito, ay maaaring magdulot ng duda.
• Due Process: Ang kasong ito ay nagpapakita rin ng kahalagahan ng due process. Kahit gaano pa kaseryoso ang krimen, kailangang sundin ang tamang proseso para masigurong makatarungan ang resulta.

MGA MAHAHALAGANG ARAL:

• Para sa Law Enforcement: Siguruhing sundin ang tamang chain of custody procedure sa lahat ng oras. Magkaroon ng maayos na dokumentasyon sa bawat hakbang. Maging maingat at precise sa pagtestigo sa korte.
• Para sa Publiko: Maging mapanuri sa mga kaso ng droga. Hindi lahat ng nakakasuhan ay guilty. Mahalagang bantayan ang proseso para masigurong walang naaabuso at makamit ang hustisya.
• Para sa mga Abogado: Sa depensa, suriing mabuti ang chain of custody. Ito ay maaaring maging susi para mapawalang-sala ang kliyente. Sa prosecution, siguraduhing matibay ang chain of custody bago magsampa ng kaso.

MGA KARANIWANG TANONG (FAQs)

Tanong 1: Ano ang mangyayari kung may pagkukulang sa chain of custody?
Sagot: Maaaring magkaroon ng reasonable doubt ang korte, at maaaring mapawalang-sala ang akusado dahil hindi mapaniwalaan ang ebidensya.

Tanong 2: Gaano kahalaga ang marking ng ebidensya sa chain of custody?
Sagot: Napakahalaga. Ang marking ay ang unang hakbang para masigurong ang ebidensyang ipinresenta ay pareho sa nakumpiska. Dapat itong gawin agad sa lugar ng pinangyarihan at sa harap ng akusado.

Tanong 3: Sino-sino ang dapat kasama sa chain of custody?
Sagot: Lahat ng humawak ng ebidensya, mula sa pulis na kumumpiska, hanggang sa investigator, forensic chemist, evidence custodian, at maging ang court personnel na naghahandle ng ebidensya.

Tanong 4: Ano ang epekto ng kasong Fajardo at Coralde sa ibang kaso ng droga?
Sagot: Nagpapaalala ito sa law enforcement at prosecution na kailangang higpitan ang pagpapatupad ng chain of custody. Nagbibigay din ito ng pag-asa sa mga akusado na may laban sila kung may pagkukulang sa proseso.

Tanong 5: Bukod sa chain of custody, ano pa ang mahalaga sa kaso ng droga?
Sagot: Mahalaga rin ang legalidad ng pagdakip, ang warrant of arrest (maliban kung warrantless arrest), at ang mga karapatan ng akusado.

Eksperto ang ASG Law sa mga usaping kriminal at drug cases. Kung ikaw o ang iyong mahal sa buhay ay nahaharap sa katulad na sitwasyon, huwag mag-atubiling kumonsulta sa amin. Para sa konsultasyon, maaari kang mag-email sa hello@asglawpartners.com o makipag-ugnayan dito.